VOORNE – Alleen zijn naam op de plaquette voor tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen (oud-)leerlingen in het Maerlant College in Brielle herinnert op Voorne nog aan hem. Jorinus Langerveld (1906) en zijn geschiedenis zijn bij het grote publiek onbekend. Donderdag was het precies zeventig jaar geleden dat hij omkwam.
Een paar uur na de Japanse aanval op Pearl Harbor op 7 december 1941 brak voor Nederland de Tweede Wereldoorlog in Azië uit. De onderzeeboot Hr. Ms. O16 boekte vijf dagen later het eerste succes van de geallieerden in de strijd tegen Japan. Op 15 december liep het schip op een Japanse mijn en zonk binnen één minuut. Aan boord was een 35-jarige marineofficier uit Hellevoetsluis.
Jorinus Langerveld was de jongste uit een gezin van zes kinderen. Hij groeide op in de boerderij ‘Stormhoek’ aan de Schenkeldijk nabij het Haringvliet. Drie van zijn vier broers namen het bedrijf van hun vader over. Jorinus ging na de HBS in Brielle bij de Koninklijke Marine in dienst. Zijn nichtje Nel den Bakker – Langerveld (86) uit Stavenisse herrinert zich hem.,,Oom Jo kwam tijdens zijn verlof vaak bij zijn vader, mijn opa, logeren. We gingen dan met hem naar het strand en kregen allemaal een ijsje. Een heel royaal gebaar voor die jaren. Het was een buitengewoon vriendelijke man.’’
Het echtpaar Langerveld was net in de marinehavenplaats Soerabaja in Nederlands-Indië aangekomen toen in mei 1940 de oorlog in Nederland uitbrak. Eind november 1941 stapte de Officier marinestoomvaartdienst 1e klasse aan boord van de O16. De onderzeeboot uit 1936 was het paradepaardje van de Nederlandse Onderzeedienst. Kosten noch moeite waren voor de bouw in de crisisjaren bespaard. Het schip was voorzien van de nieuwste technologische snufjes en ging sneller en dieper dan haar voorgangers. In 1939 vertok de O16 naar Nederlands-Indië.
Eind 1941 werd de O16 ter beschikking gesteld aan de Britse marine. De Nederlandse onderzeeboten kregen de taak te patrouilleren in de Zuid-Chinese Zee. Jorinus’ commandant was Anton Bussemaker, de opa van oud-staatssecretaris Jet Bussemaker. Hij was ervan overtuigd dat een gewapend conflict met Japan onvermijdelijk was. Bij het uitbreken van de oorlog kwam de O16 meteen in actie. In de nacht van 12 op 13 december bracht het drie Japanse transportschepen tot zinken. Dit was het eerste succes van de geallieerden na Pearl Harbor. Het leidde tot grote koppen in (Amerikaanse) dagbladen. De Britse premier Winston Churchill schreef later in het derde deel van zijn werk The Second World War: ,,Dutch submarines, boldly handled, sank several of the Japanese ships.’’ Op 15 december verging de O16 tijdens de terugtocht naar Singapore. Alleen kwartiermeester Cornelis de Wolf overleefde de ramp na 35 uur zwemmen. Alle andere 41 opvarenden kwamen om.
De familie Langerveld in Hellevoetsluis hoorde pas in juni 1942 van zijn overlijden. ,,Ik weet nog goed dat mijn opa in de zomer bericht kreeg van het Rode Kruis. Hij ging er toen van uit dat het in januari 1942 in de Javazee was gebeurd. Daarna sprak hij er weinig meer over. Ik denk dat hij het aanvaardde,‘’ vertelt Nel den Bakker. Over het lot van zijn schoondochter bleef de bejaarde man tijdens de oorlogsjaren in het ongewisse. ,,Tante Trudy moest naar een jappenkamp en hield daar één slecht been aan over. Dat noemde ze altijd haar ‘jappenbeen.’’
Trudy Langerveld – Hoek ging na de oorlog terug naar haar familie in Alkmaar en overleed op 92-jarige leeftijd in 1998.In oktober 1995 werd de O16 gevonden. Het wrak is nu een oorlogsgraf. De plaquette in het Maerlant College blijft na de verhuizing naar het nieuwe schoolgebouw in de hal van de oude HBS aan de Jan Matthijssenlaan, dat niet wordt gesloopt, achter.